در مراسم یادبود استاد کاتوزیان در کانون وکلای دادگستری مرکز مطرح شد:
کاتوزیان نمی میرد چون عدالت نمی میرد
کاتوزیان زنده است زیرا میراث فکری و اندیشه ای که از خود بر جای گذاشته، ریشه در دغدغه بشر و همین طور حقوق و تکالیف انسان ها برای زندگی بهتر در دنیای امروز دارد. این ترجیع بند سخنانی بود که امروز در مراسم یادبود پدر علم حقوق ایران مطرح شد. به گزارش پایگاه اطلاع رسانی کانون وکلای دادگستری مرکز، روز سه شنبه هجدهم شهریور این کانون میزبان جمع کثیری از وکلا ، حقوقدانان، قضات و دوستداران استاد بود که به عشق پدر علم حقوق نوین ایران گرد هم آمده بودند تا بر این نکته تاکید نمایند که هر چند ایشان دیگر در بین ما نیست اما میراث به جای مانده از
استاد همچنان وی را در قلب های ما زنده نگه می دارد و جامعه حقوقی و دانشگاهی ایران وامدار کاتوزیان است. سخنرانان این مراسم، میراث قلمی و اندیشه استاد کاتوزیان را برای شناخت و ترویج حقوق شهروندی و رویکرد به حقوق جدید و مفهوم عدالت و حق دفاع را مورد توجه قرار دادند که از نگاه آنان جامعه را پیش از گذشته به انصاف و عدالت نزدیک می کند. آنان همچنین دغدغه پدر علم حقوق ایران را تبیین مسایل و رفع چالش های حقوقی دیروز و امروز جامعه دانستند. این ویژگی ها است که در مراسم یادبود استاد کاتوزیان مورد توجه و تاکید سخنرانان و صاحبان نظران قرار گرفت.
نقش کاتوزیان در عدالت قضایی نقش مهمی است
علی نجفی توانا به عنوان اولین سخنران مراسم یادبود پدر علم حقوق با بیان این که «استاد کاتوزیان نمرده، بلکه زنده است » اظهار داشت: « ایشان همانند بسیاری از چهره های علم حقوق و خانواده حقوق، اثری بر جای گذاشت که با فقدان موثر، کماکان تا جایی که جامعه بشریت باقی است و تحقیق در رشته حقوق پابرجاست، نگاه کاتوزیان همانند بسیاری از اسوه های حقوق در رشته علم حقوق به عنوان یادواره های علمی حاکم بر نگاه ها و ارزیابی ها و تحقیق در رشته حقوق خواهد بود»
ریاست کانون وکلای دادگستری مرکز افزود «تاریخ حقوق در ایران از یک جهت در تلفیق با حقوق عرفی تاریخ جدیدی است. هر چند حقوق در ایران باستان و بعد از حاکمیت اسلام در تلفیق با اصول فقهی و استحاله دائمی همیشه وجود داشته، اما علم حقوق به صورت نوین محصول یکی دو قرن اخیر است که در این میان چهره های ماندگار فراوان است اما با خصایصی که ما به عنوان ذخایر علم حقوق می شناسیم اندکی و کاتوزیان یکی از آن هاست.»
وی با اشاره به این که«کاتوزیان از موثرترین چهره های اثر گذار در علم حقوق ایران است.» تصریح کرد «افرادی که به عدالت قضایی در کشور خدمت کرده اند درتاریخ حقوق ایران کم نیستند، اما کاتوزیان از بهترین آنهاست. وی بیش از ده ها اثرعلمی از خود بر جای گذاشته که هر کدام ویژگی مخصوص به خود را دارد.حرف نوعی دارد»
نجفی توانا با بیان این که « هر جا که مشکلی داشتیم به وی مراجعه می کردیم.» اظهار داشت« به رسم معهود از فرد از دست رفته تجلیل نمی کنیم. تجلیل از کاتوزیان از مدلول و مفهوم نوشته هایش کاملاً ظهور و بروز دارد. بنابراین نیازی ندارد »
ریاست کانون وکلای دادگستری در ادامه به ویژگی های شخصیتی دکتر کاتوزیان اشاره کرد و گفت« اولین ویژگی دکتر کاتوزیان رعایت اصول در تمام شئونات زندگی بود. درعلم، در تدریس، در تحقیق، در نوشتن، در گفتن و در عمل. با این که وکیل بود، وکالت نکرد، اما وکالت را به ما آموخت. طبیعت و ذات وکالت دفاع از حق و عدالت ست. ما وکلا گاهی در مقام دفاع از متهم، متهمی که می دانیم گناهکار است، متهم می شویم به بی عدالتی. اینچنین نیست ما از بی گناهی موکل دفاع نمی کنیم، از قانون دفاع می کنیم که در فرآیند دادرسی لحاظ نشده است و کاتوزیان اینگونه بود و اینگونه می
آموخت.»
وی دومین ویژگی استاد را سلامتش دانست و گفت« ایشان در شغل معلمی فردی بود که مورد احترام همگان بود. چون با احساس مسئولیت کار می کرد. سلامت را در چارچوب قانون رعایت می کرد. در نوشتن حافظ بود، امین بود و سعی می کرد که به کوچکترین مساله ای که اشاره می کند، یک ارجاع بدهد. در دفاع از حق مستحکم بود. همیشه به زور و زر نه می گفت. با این که امکان دستیابی به مناصب بالا چه در گذشته و چه بعد از انقلاب را داشت اما سعی کرد خاضعانه و خاشعانه از اصول دفاع کند و مجذوب زور و زر نشود»
نجفی توانا افزود« استاد کاتوزیان برای ما الگوی رفتاری تلقی می شد. هر وقت سخن می گفت، موجز و مختصر می گفت اما پرمحتوا. هر کلامش آموزنده بود. از نوشته هایش مشخص است. بیاناتش هم مضبوط است. »
وی از دیگر ویژگی های استاد را مسئولیت پذیری دانست و اضافه کرد« کاری را نمی پذیرفت، اما اگر می پذیرفت به درستی انجام می داد. در حد توان حق مطلب را ادا می کرد. ایشان از دست ما رفته اما از دست نرفته، چون زنده است. چون نوشته‌هایش، اثراتش در تفکر حقوقی ما حکومت می کند. باید با استفاده از اثرات به جای مانده از این استاد گرانقدر سعی کنیم در این عمر کوتاه، حداقل بخشی از خصایص ایشان را به عنوان الگوهای رفتاری پیروی کنیم. کاتوزیان هر چه بیشتر و بیشترشناخته شود ماندنی تر خواهد بود. نقش کاتوزیان در عدالت قضایی نقش مهمی است. به این جهت ماندنی است. او درچهار چوب قانون به ما آموخت که از عدالت دفاع کنیم حتی اگر هزینه بپردازیم. دفاع از عدالت به نفع همگان است.»
کاتوزیان برای عدالت قلم می زد
سخنران بعدی مراسم آیت‌الله سید مصطفی محقق داماد بود که طی سخنانی اظهار داشت: «استاد کاتوزیان هرگز نمی میرد، چون عدالت نمی میرد. هرگز نمی میرد چون ایران نمی میرد. او برای عدالت و حقوق مردم ایران قلم می زد و فریاد می‌کشید و بهای فریاد خود را می‌پرداخت. بنابراین از آنجا که ملت ایران جاوید است استاد کاتوزیان هم جاوید می‌ماند. ما باید خودمان را سرزنش کنیم که شاید قدر وی را ندانسته ایم. اگر قدر وی را ندانستیم محرومیت و افسردگی برای ماست»
رییس فرهنگستان علوم ایران با بیان اینکه «آتش متبلوری که شعله می کشد آتش جهل است و هیچ آتشی سوزنده‌تر از آتش جهل نیست»، ادامه داد« جهنمی که جاهل برای خود تحمل می‌کند جهنم خویش است که جهنم جهل است. اگر در جامعه ای فضلا خانه نشین شدند، افاضل گوشه نشین شدند و اراذل بازیگر میدان شدند آن جامعه به هلاکت خواهد رسید»
وی در ادامه با بیان این که«بالاترین حق یک جامعه آزادی بیان است و اگر آزادی بیان باشد جهل برطرف می‌شود» اظهار داشت« استاد کاتوزیان در دورانی بود که چنین میراثی را برای ما برجای گذاشت. میراثی که پشتوانه ادبیات حقوقی ایران است.
محقق داماد در بخش دیگر سخنان خود اظهار داشت « استاد دلش می خواست که آزادتر بنویسد و دلش می‌خواست که شب صبح شود و ظلمت شب از بین برود و هر آنچه را که دلش می‌خواهد در دفاع از حقوق مردم بنویسد»
باید همواره متحد باشیم
حسین آبادی دیگر سخنران این مراسم بود که او نیز با بیان اینکه «فوت دکتر کاتوزیان ثلمه ای ایجاد کرد که به این سادگی جبران پذیر نیست»، گفت« تنها با همت همکاران، دوستان و شاگردان آن بزرگوار این ضایعه جبران می شود»
وی با بیان این که «استاد کاتوزیان علاقه خاصی به کانون وکلا داشتند و استقلال کانون وکلای دادگستری از حساسیت برای ایشان گذشته و به تعصب تبدیل شده بود.» افزود« ایشان با وجود کسالتی که داشتند در جشن استقلال کانون وکلای دادگستری حضور یافتند و بر اتحاد کانون های وکلا تاکید کردند. اکنون این سخن استاد به وصیت تبدیل شده است و ما باید همواره متحد باشیم»
حسین‌آبادی اضافه کرد« قبل از انقلاب و نیز بعد از انقلاب آثار ارزشمندی از استاد کاتوزیان باقی مانده و پیش‌نویس قانون اساسی که به قلم ایشان بود یکی از آثاری است که نمی توان آن را نادیده گرفت»
وی سپس به اخراج استاد کاتوزیان از دانشگاه اشاره کرد و با بیان این که « اخراج استاد کاتوزیان از دانشگاه و خانه نشین کردن وی یکی از ظلم‌هایی بود که به وی شد.» افزود« اما ناگفته نماند که پربارترین دوران عمر استاد کاتوزیان در آن زمان بود چرا که آثار و تالیفات زیادی را در آن دوران نگارش کرد که از جمله کتاب عقود معین که کتاب برگزیده سال شد»
این حقوقدان با بیان اینکه «استاد از میان ما رفت و ما باید آرمان دکتر کاتوزیان را که عدالت است، اجرا کنیم» گفت:« اساتید بنویسند، وکلا عدالت را بخواهند و قضات نیز قضاوت را اجرا کنند. روح دکتر کاتوزیان با این اقدامات شاد خواهد شد»
به درستی نام پدر علم حقوق بر کاتوزیان گذاشته شد
دیگرسخنران مراسم یادبود استاد کاتوزیان،سید محمد جندقی کرمانی پور، عضو هیات مدیره کانون وکلای دادگستری بودند که از عشق و علاقه استاد به جامعه وکالت سخن راندند. وی با بیان این که «استاد کاتوزیان بسیار به جامعه وکالت علاقه داشتند و در تمامی مراسم‌ها و همایش‌ها با همه سختی‌ها حضور می‌یافتند و ما را مستفیض می کردند»، گفت« کاتوزیان انسانی بزرگوار و حقوق‌دانی برجسته بود که به درستی نام پدر علم حقوق بر وی گذاشته شده است»
وی با تاکید بر این موضوع که« جامعه وکالت یکی از ارزشمندترین اساتید خود را از دست داده است»، اظهار داشت« استاد کاتوزیان همیشه بر این مطلب تاکید داشتند که اتحادیه کانونهای وکلا، نهاد اتحاد تمام کانون‌ها وموجب عدم تعرض به کانون ها است که باید بر حفظ آن بکوشیم»
جندقی با اشاره به اینکه « استاد کاتوزیان یک انسان آزاده و مبارز بود که از میان ما رفت اما خاطرات خوبی بر جای گذاشت»، ادامه داد « مجموعه ارزشمندی از آثار وی در میان ما برجای مانده و ما موظف هستیم که پاسدار آن باشیم و راه و سیره استاد را در حفظ حقوق مردم و دفاع از حقوق مردم در پیش گیریم»
نام نیک استاد ماندگار است
در ادامه محمد هاشمی، استاد دانشگاه شهید بهشتی و مولف کتاب حقوق اساسی به کتاب مقدمه علم حقوق استاد کاتوزیان اشاره کرد و گفت«مقدمه علم حقوق را از ایشان فرا گرفتم و حقوق را از ایشان آموختم و یاد گرفتم. کاتوزیان زنده است. نام نیک ایشان ماندگار است و هیچ گاه فراموش نمی شود و جود ایشان و نام ایشان تا ابد جاودانه خواهد ماند»
وی سپس شعری را که برای استاد کاتوزیان سروده بود، برای حاضران قرائت کرد.
از اخلاق استاد کاتوزیان پیروی کنیم
سخنران دیگر مراسم بهمن کشاورز، رئیس اتحادیه کانون های وکلای دادگستری ایران بود. وی با بیان اینکه« افتخار شاگردی مستقیم استاد را نداشتم و از طریق آثار و کتب وی، شاگرد استاد بودم»، تصریح کرد« جنبه های مثبت زندگی استاد آنقدر زیاد است که زبان از گفتنش قاصر است»
وی با بیان اینکه« هر بار که از استاد کاتوزیان برای حضور در همایش‌های اتحادیه دعوت می‌کردیم، ایشان حاضر می‌شدند و صحبت‌هایشان وحدت آفرین بود.» اظهار داشت« این نصیحتی است که باید همیشه و در همه حال به آن عمل نمود»
کشاورز در ادامه از همسر استاد کاتوزیان به دلیل همراهی همیشگی با همسرش قدردانی کرد و اظهار داشت« اگر همسر استاد کاتوزیان همراه وی نبودند ما اکنون این گوهر گرانبها را نداشتیم. آنچه که باعث تکامل ایشان شد همراهی همیشگی همسرش بود. »
کشاورز در ادامه اضافه کرد«استاد کاتوزیان همانند نگینی بر انگشتر یا دستبندی که حلقه‌های آن را گروه عظیمی از حقوقدانان تشکیل داده‌اند مانند مرحوم دکتر شهیدی و علی‌آبادی است. فعلا از این حلقه فقط آقای جعفری لنگرودی باقی مانده که خداوند حفظش کند. امیدوارم که همه ما سعی کنیم از اخلاق استاد کاتوزیان پیروی کنیم.«
استاد کاتوزیان از نادره های تاریخ است
در ادامه نوبت به محمد علی دادخواه دیگر حقوقدان رسید. وی با بیان اینکه «سخن گفتن در مورد بزرگمردی که همه سوگمند او هستیم سخت است»، گفت« انتظار ما این بود که اصحاب قلم در مورد اینکه تاریخ ما در برابر استاد کاتوزیان چه رسالتی داشته است، سخن می‌گفتند. گویا این موضوع را از یاد برده‌اند. استاد کاتوزیان از کسانی بودند که از قانون، حق و درستی دفاع کرده‌اند»
وی با تاکید بر اینکه «کاتوزیان در تاریخ ما حافظ قانون بود»،اضافه کرد« حقوقدانان زیادی در کشور داریم اما همانند کاتوزیان که در طول تاریخ از عدالت دفاع کند اندک داریم و استاد کاتوزیان یکی از نادره‌های تاریخ است.«
دانشگاه خانه اش بود
در ادامه این مراسم همسر استاد کاتوزیان نیز با بیان اینکه «استاد کاتوزیان در همه مراحل زندگی با وی دوست بوده و با وی مشورت می‌کرده است»، گفت: «از ۱۸ سالگی دانشگاه خانه‌اش بود و اگر کسی از شاگردانش می‌خواست مقیم خارج شود ابراز نارضایتی می‌کرد و می‌گفت انگار پشت من خالی شده است و چرا باید کسانی که این همه درس خوانده اند بازدهی‌شان را برای جای دیگری خرج کنند. همسرم امیدوار بود که همه شاگردانش که فرزندانش بودند در ایران بمانند و به ایران احترام بگذارند. شماها همه همیشه عزیز ناصر بوده‌اید»
وی با اشاره به این که «همه شما با عشق در اینجا حاضر شده و از ترس نیامده‌اید بلکه از روی عشق بوده است که خواسته‌اید در اینجا حاضر شوید» اظهار داشت« برای من مهم است که عشق‌تان را این گونه ثابت کردید. عشق ناصر این بود که شما تا می‌توانید کتاب بخوانید، موفق باشید و حرف‌تان را بزنید. چرا که راستگویی هراسی ندارد و باید همه احترام هم را نگه داریم»
مراسم یادبود استاد فقید دکتر کاتوزیان با سخنان و اشعار دکتر فریدون طوسی پایان یافت.
برگرفته از وبسایت کانون مرکز
