روزنامه شرق – فاطمه جمال‌پور: سازمان‌های مردم‌نهاد جامعه ایران بار دیگر گردهم آمدند تا مطالبات خود را به نمایندگان نامزدهای ریاست‌جمهوری اعلام کنند. این گردهمایی بعد از چهار سال اتفاق افتاد. آنها چهارسال پیش هم در چنین جلسه‌ای مطالبات خود را اعلام کرده بودند، در آن جلسه نماینده احمدی‌نژاد غایب بود. غیبتی که خود از بی‌توجهی احمدی‌نژاد به جامعه مدنی حکایت می‌کرد. حالا پس از گذشت هشت‌سال، جامعه مدنی سخت می‌خواهد نشان بدهد که زنده است و با وجود تمام بی‌مهری‌ها نفس می‌کشد. در این نشست که شامگاه یکشنبه، نوزدهم خرداد، برگزار شد، نمایندگان سعید جلیلی و غلامعلی حدادعادل نامزدهای این دوره غایب بودند و نماینده علی‌اکبر ولایتی هم با تاخیری تامل‌برانگیز حاضر شد. فعالان «ان‌جی‌او»ها و جامعه مدنی، در این جلسه از فشارها برای از بین رفتن استقلالشان گفتند، از ممیزی، از فقدان سیاستگذاری‌های اجتماعی و… مشروح این جلسه را در ادامه می‌خوانید.
چرا از تعریف و شکل‌گیری هسته‌های مدنی نگرانند.
منوچهر ملکیانی‌فر، رییس هیات‌مدیره سندیکای شرکت‌های ساختمانی که میزبان این همایش بود، در ابتدای این نشست گفت: انتظار این است که هرکسی که سکان ریاست‌جمهوری را در دست می‌گیرد به تشکل‌های مدنی توجه کند. تشکل‌های مدنی حماسه سیاسی مورد انتظار را به وجود خواهند آورد. آیا شأن و شئون ما این است که رای دهیم و بعد صدقه بگیریم؟ آیا هیچ دنیایی با صدقه‌دادن پیشرفت کرده است؟ چرا از تعریف و به‌وجود آوردن هسته‌های مدنی واهمه دارند؟ وی با اشاره به پیشرفت‌های اقتصادی ترکیه و مالزی افزود: چه کسی گفته است که رییس‌جمهور می‌تواند در همه امور دخالت کند؟ فریده غیرت، به عنوان نماینده زنان و کانون وکلا، سخنران بعدی این همایش بود. وی با بیان اینکه به وجودآمدن نهاد‌های مدنی یکی از پایه‌های دموکراسی در همه جوامع است و کمک شایانی به دولت می‌کند، اظهار کرد: دولت‌هایی موفقند که به‌جامعه مدنی و آرای ملت بها داده‌اند. فایده دیگر این است که وجود چنین نهادهایی بار اجرایی دولت‌ها را کم می‌کند. چهار سال قبل که شورای تشکل‌ها در آستانه انتخابات، برنامه‌ای برگزار کرد و از نماینده‌های کاندیداها دعوت به عمل آمد، تنها یک نامزد رییس‌جمهوری در این جلسه حضور پیدا نکرد، که او هم رییس‌جمهور شد. او در این چهار سال بهایی به سازمان‌های مدنی نداد و حتی مانع‌تراشی هم کرد. اما تلاش‌های ما ادامه پیدا کرد. من مطالبات زنان را به عنوان نیمی از افرادی که در جامعه مورد غفلت قرار گرفته‌اند و همچنین کانون دفاع و لزوم امر دفاع مستقل را در درخواست‌های خود مطالبه کرده‌ام. وی در ادامه به طرح دو سوال پرداخت: ۱- نظر شما درباره واگذاری مسوولیت‌های دولتی به انجمن‌ها چیست؟ ۲- آیا دولت شما زمینه گسترش فعال این انجمن‌های مردم‌نهاد را فراهم می‌کند؟
بی‌توجهی کاندیداها به حوزه نشر و کتاب
در ادامه این همایش محمدجواد مظفر، به عنوان نماینده حوزه نشر گفت: هرجا پای ممیزی در کار بوده، میزان توسعه ابتذال بیشتر شده است. اینکه افرادی بخواهند محصول فکر بشر را ممیزی کنند شدنی نیست. در حالی که یک اثر تالیفی محصول تمام اندیشه‌های بشری از آغاز تا امروز است. چنانچه فردی که قبل از دوم خرداد مسوولیت اداره کتاب را برعهده داشت و به کلمه‌ای همچون «رقص قورباغه» واکنش نشان داده بود، بعد از گرفتن مجوز نشر، کتابی را به نگارش درآورد در مورد معشوقه شاه که هیچ‌کس حاضر نیست این کتاب را به دست یک جوان دهد. وی افزود: هزاران پرونده مفسده در دادگاه موجود است اما تا به حال کسی نگفته است کسی به خاطر کتاب‌خواندن یک جرم را انجام داده است. هیچ یک از کاندیداهای به‌جز آقای عارف و آن هم نه بیشتر از یک جمله، اشاره‌ای به حوزه کتاب و نشر نداشته‌اند.
بهمن کشاورز: لزوم حضور وکیل مستقل در تمام مراحل دادرسی
بهمن کشاورز، یکی از نمایندگان کانون وکلا گفت: کانون وکلا هنوز یک سازمان مدنی است. ما به اعلامیه‌های جهانی حقوق بشر و میثاقین، ملحق شده‌ایم. خواسته ما از کاندیداهای ریاست‌جمهوری این است که آنها بتوانند این حداقل‌ها را حفظ کنند. دل من به حال رییس‌جمهور آینده می‌سوزد اگر بخواهد اصول و برنامه‌های انجام‌نشده در قانون اساسی را پیاده کند. ما خواستار دادرسی‌های منصفانه و حضور وکیل مستقل در تمام مراحل دادرسی هستیم.
بهزاد فراهانی: عدالت در تقسیم هنر به یغما رفته است
بهزاد فراهانی، از جامعه هنر، سخنران بعدی همایش بود. وی گفت: هر نمایشنامه‌ای را که به صحنه برده‌ام چهار الی هفت سال بعد توانسته‌ام نمایشنامه بعدی را اجرا کنم. عدالت در تقسیم هنر به یغما رفته است. وی در سخنان خود، تاسیس مرکز هنر‌های ملی را درخواست کرد. به صورتی که با تاسیس این مرکز به‌همراه دانشکده هنر ملی در هر استان، به هنر ملی، یعنی خواست‌های تاریخی مردم که می‌تواند شامل همه خواست‌های آنها در حوزه هنر باشد و لزوما مربوط به کشور و تاریخ آن نیست، پرداخته شود.
بخش خصوصی، سربازی است که دست و پایش بسته شده
فاطمه دانشور، رییس کمیسیون مسوولیت‌های اجتماعی اتاق بازرگانی با انتقاد از عدم‌حضور کاندیداها در این نشست ابراز کرد: در هر دوره ما در جلسات سازمان‌های مردم‌نهاد با صندلی‌های خالی کاندیداها مواجه می‌شویم. در سال گذشته که سال جهاد اقتصادی بود، اختلاس بزرگی رخ داد. اما امیدوارم امسال این واقعه رخ ندهد. سوال من از کاندیدا این است که دولت‌ها چگونه نقش‌آفرینی خود را در امر برنامه خصوصی‌سازی دیده‌اند؟ اتاق بازرگانی به عنوان مادر تشکل‌های بخش خصوصی ایران، دو سال است که رویکرد مسوولیت اجتماعی به خود گرفته است ولی متاسفانه شاهد قوانین دست‌وپا‌گیر بسیاری از سوی دولت بودیم که باعث شد بخش خصوصی از ایفای وظایف اصلی خود باز بماند و نتواند مجالی برای پرداختن به موضوعات اجتماعی داشته باشد. وی افزود: بخش خصوصی همانند سربازی است که دست و پایش بسته شده.
خشونت در مدارس ما ترویج می‌شود
فرشید یزدانی، فعال حقوق کودک در ادامه نشست به پشت تریبون رفت و به بیان مطالبات حوزه کودک پرداخت. وی گفت: تنها یکی، دو کاندیدا در برنامه‌های خود، یکی، دو برنامه اجتماعی را گنجانده‌اند و این در حالی است که هیچ‌کدام از نامزدهای ریاست‌جمهوری برای کودکان برنامه‌ای ارایه نکرده‌اند. حال آنکه کودکان یک‌سوم جمعیت ما را تشکیل می‌دهند. یزدانی با اشاره به ذکرشدن مطالبات حوزه کودکان در بیانیه گفت: مهم‌ترین مساله خشونت علیه کودکان است. گزارش‌های صدای یارای انجمن حمایت از حقوق کودکان از پنج‌برابر شدن کودک‌آزاری خبر می‌دهد. ضمن اینکه تنها آمار منتشرشده رسمی در این زمینه مربوط به شش‌ماهه اول سال ۸۹ و آن هم از سوی اورژانس اجتماعی سازمان بهزیستی است که از وقوع ۱۴۴هزار کودک‌آزاری خبر می‌داد و اینها همه مبین این نکته است که ۸۰درصد کودکان ما به نوعی دچار آسیب هستند این آسیب‌ها شامل تحقیر کلامی، تنبیه بدنی و آزار جنسی و… است. این فعال حقوق کودک در ادامه گفت: مطالبات دیگر ما در حوزه آموزش است. درحال حاضر ما ۱/۵میلیون کودک خارج از چرخه تحصیل داریم که کودکی آنها رو به اضمحلال و نابودی است. حوزه سلامت با توجه به رشد روزافزون فقر دچار مخاطرات جدی است.
به خصوص در زمینه کودکان خارج از چرخه تحصیل و کودکان کار و خیابان. مطالعاتی در وزارت بهداشت نشان می‌دهد ضریب ایکس در کودکان کار و خیابان ۴۵ برابر بیشتر از نرم جامعه است. وی افزود: درحال حاضر یک‌میلیون کودک ازدواج کرده و ۴۰هزار کودک بیوه در جامعه ما به سر می‌برند که آسیب‌پذیری‌شان از مناسبات اجتماعی بالاست. یزدانی در ادامه با اشاره به تدوین برنامه کنترل خشونت مربوط به فضای عمومی آموزش‌وپرورش گفت: خشونت در مدارس ما ترویج می‌شود و حتی در بهترین مدارس تهران از سوی معلم‌ها در قالب خشونت کلامی و تحقیر اعمال می‌شود. او در ادامه توجه به مهارت‌های زندگی، مشاوره افراد خشونت‌دیده را از دیگر برنامه‌هایی برشمرد که ضروری است به آنها توجه شود و گفت: برنامه بعدی، برنامه کاهش فقر کودکی است چنانچه در اعلامیه‌های یونیسف هم آمده است که اگر بخواهید فقر را در جامعه از بین ببرید باید از کودکی شروع کنید.
نامزدها به لزوم استقلال دستگاه قضا بی‌توجه هستند
علی مندنی‌پور، رییس اتحادیه سراسری کانونهای وکلای دادگستری ایران هم به‌عنوان سخنران بعدی این همایش گفت: تشکل‌های مدنی خاکریزهایی برای دولت‌ها هستند که دولت می‌تواند بسیار از آنها استفاده کند. این خاکریزها رابط‌های دولت و مردم هستند و می‌توانند از زیاده‌روی‌های دولت در زمینه حقوق مردم جلوگیری کرده و از آن سو به دولت آگاهی‌هایی درباره جامعه دهند. توسعه در جامعه محقق نمی‌شود مگر اینکه دولت این جایگاه را به رسمیت بشناسد؛ چنانچه دولت‌های پیشگام در دنیا بسیار از حضور تشکل‌های مدنی بهره برده‌اند.مندنی‌پور در ادامه با اشاره به سابقه کانون وکلا گفت: ۶۰سال پیش که کانون وکلا رسمیت پیدا کرد به این کانون استقلال داده شد. استقلالی که به‌صورت نیم‌بند تاکنون حفظ شده است و از آن دفاع می‌کنیم. حال، من سوالی را از نمایندگان نامزدها مطرح می‌کنم؛ کسی که رییس‌جمهور می‌شود نماینده جمهور است. رییس‌جمهور همه است. باید برای رای مردم ارزش قایل شود، سوال من این است؛ با توجه به اینکه استقلال کانون وکلا از سال ۷۶ تاکنون مورد تهدیدهایی قرار گرفته است و این در حالی است که وکیل دادگستری مثل پزشک برای جامعه ضروری است و اگر وکیل مستقل نباشد کار او بی‌معنی است؛ استقلال وکیل دادگستری نیز لازمه استقلال دستگاه قضاست اما چطور ممکن است که حتی یکی از نامزدها درباره ضرورت استقلال دستگاه قضا صحبت نکرده است؟ وی افزود: تا آنجایی که مناظره‌ها را تماشا کردیم و البته جای سوال است که اینها واقعا مناظره بود و اینکه اینها برای همه مردم بود یا عده‌ای خاص اما نامزدها اصلا در این زمینه صحبت نکردند. در حال حاضر استقلال کانون وکلا نادیده گرفته شده و قصد دارند کانون را زیرمجموعه دستگاه قضا کنند. نظر نمایندگان و کاندیداها در این زمینه چیست و البته تاکید می‌کنم ما نظارت بر کانون را می‌پذیریم اما دخالت را به هیچ‌وجه.
فقدان نهاد گفت‌وگو میان دولت و جامعه مدنی
پدرام سلطانی، نایب‌رییس اتاق بازرگانی در ادامه این نشست گفت: همان‌طور که از رصدکردن مناظره‌ها و بحث‌های نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری مشخص شده است، مهم‌ترین بحث در میان مباحث مطرح‌شده، اقتصاد است. بخشی از این موضوع را به‌خاطر فعال‌بودن تشکل‌های اقتصادی در حوزه نقد، نظر و بیان مطالبات می‌دانیم و همچنین پیش‌دستی تشکل‌های اقتصادی ازجمله اتاق بازرگانی در تنظیم خواست‌ها، بیان مطالبات، صدور بیانیه و…. چنانچه نشانه‌های خواست‌هایمان را هم در مناظره اقتصادی نامزدها مشاهده کردیم. اگرچه انتظار داشتیم نامزدها در این مناظره هم همچون مناظره سوم وارد حیطه اختلاف نظرها شوند و نه اشتراکات، تا برنامه‌های نامزدها بیشتر مشخص شود. وی افزود: مطالبی را که می‌خواهم بیان کنم در حوزه کار تشکلی است. حوزه اقتصاد از جمله حوزه‌های دیرپا در این زمینه است و از قدمتی ۱۳۰ساله برخوردار است و به واسطه این قدمت توانستیم نهاد گفت‌وگوی خصوصی را میان دولت و بخش خصوصی فعال کنیم. اگرچه دولت دو سال است که حضور جدی و مطابق قانون در جلسات ندارد. سلطانی ادامه داد: آنچه به نظر می‌رسد در جامعه مدنی فقدانش وجود دارد، فقدان نهاد گفت‌وگو میان دولت و جامعه مدنی است. آنچه دولت آینده باید به آن اهتمام ورزد ایجاد ساختارها و تعریف فرآیندها در نهادینه‌کردن گفت‌وگو میان دولت و جامعه مدنی است تا بدین‌ترتیب مطالبات جامعه مدنی تبدیل به یک بغض فروخورده نشود که هر چهار سال یک‌بار فرصت بروز یابد.
نزول ۶۳ پله‌ای ایران از نظر عملکرد محیط‌زیست
محمد درویش، به‌عنوان نماینده فعالان و سمن‌های محیط‌زیست، سخنران بعدی این همایش بود. وی گفت: رتبه کشور ما در ابتدای روی‌کارآمدن دولت نهم از نظر شاخص سرزمین شاد ۲۷ بوده که اکنون به رتبه ۷۸ نزول پیدا کرده‌ایم. در ابتدای سال ۸۴ رتبه ایران از نظر عملکرد محیط‌زیست ۵۱ بوده که الان به ۱۱۴ رسیده است و این نشانه بحران است. وی افزود یکی از مهم‌ترین دلایل بحران‌هایی که در حال حاضر وجود دارد، بحران افت پساب زیرزمینی است که در ۷۰ دشت اصلی به دو متر رسیده و بحران دریاچه ارومیه که بزرگ‌ترین بحران بیابان‌زایی است از افت ۲۸سانتیمتری سطح آب زیرزمینی اتفاق افتاده پس اگر در ۷۰ دشت اصلی ما میزان افت آب زیرزمینی به دو متر یا بیشتر رسیده یعنی دریاچه‌های به مراتب بزرگ‌تری را در طول دو دهه اخیر از دست داده و متوجه عمق فاجعه نیستیم. انتظار من از نامزدها این است که صراحتا اعلام کنند چه برنامه‌ای برای جلوگیری از این فاجعه دارند وی ادامه داد فاجعه‌ای که نشان می‌دهد ایرانیان در طول ۲۵سال گذشته ذخیره هزارساله آب خود را به بهانه خودکفایی در کشاورزی که محقق هم نشد، مصرف کرده‌اند. به گفته وی ایران از نظر سرمایه‌گذاری در کشاورزی در میان ۱۹۳ کشور جهان رتبه ۱۷۹ را دارد راندمان آبیاری در بخش کشاورزی مطابق آمار رسمی ۳۵درصد است اما طبق تکلیف دولت باید به ۵/۴۲ می‌رسید. وزارت جهاد کشاورزی رسما اعلام کرده است ما نمی‌توانیم به این هدف برسیم چراکه اعتبار دوهزارو۳۰۰میلیاردی آن محقق نشده است. گروهی در کشور وجود دارد که پول مملکت را می‌بلعد و خسارت جبران‌ناپذیری به تالاب‌ها، جنگل‌ها، در زاگرس و… وارد کرده است.
تاسیس سازمان سینمایی خلاف قانون است
رییس خانه سینما، فرهاد توحیدی، همچنین با بیان اینکه ماده ۱۱۳ و ۱۱۴ قانون توسعه چهارم، ملزم به تامین امنیت شغلی و ایجاد صندوق بیمه برای هنرمندان بوده است افزود: دولت نهم این تکلیف را انجام نداده است. همچنین در این دولت لایحه تاسیس نظام سینمایی به پیکره سازمان سینمایی منتهی شد و با این کار برخلاف هدف ما دولت فربه شد. سوال ما از کاندیداها این است که چه برنامه‌ای برای تحقیق به برنامه چهارم توسعه و چه برنامه‌ای برای حمایت از اهل هنر دارند؟
نماینده رضایی: خط قرمز رضایی در هنر توهین به مراجع و رهبری است
در ادامه این نشست که به همت شورای سازمان‌های جامعه مدنی ایران برگزار شد، نمایندگان نامزدها به پاسخ‌دهی به مطالبات جامعه مدنی پرداختند. زهرا ممتاز، نماینده محسن رضایی گفت: دکتر رضایی دایم در سخنان خود بحث حمایت از سرمایه‌های اجتماعی، شبکه‌های اجتماعی، بازگشت به اخلاق، سیاست و جامعه را مطرح کردند. یکی از دغدغه‌های ایشان منع سانسور است چراکه حتی همان‌طور که شنیدید بخشی از فیلم آقای دکتر که به بیان منع تبعیض علیه اقوام و بیکاری یک خانواده شهید پرداخته می‌شود، سانسور شد. وی افزود: در مورد میزان نقش دولت باید این نکته را اضافه کنم که دولت دکتر رضایی همواره به دولت در سایه تاکید داشته است… در مورد آزادی مطبوعات نیز ایشان در حوزه‌ای که در چارچوب دولت باشد، بر دوری از افراط و تفریط تاکید کردند. ایشان در بحث آزادی هنر، خط قرمز را توهین به مراجع و رهبری اعلام کرده‌اند و فرموده‌اند که کاریکاتورکشیدن شلاق ندارد. رییس ستاد انتخاباتی آقای دکتر در استان تهران، از دو پا معلول است. ایشان با این کار نشان داد یکی از رئوس توجهشان، افراد معلول است.
نماینده روحانی: تدوین منشور حقوق شهروندی و اجرای فصول حقوق ملت در قانون اساسی
همچنین تولایی نماینده دکتر روحانی، نامزد ریاست‌جمهوری، جامعه مدنی را خاستگاه ملت ایران دانست. وی افزود: بیش از آن چیزی که شما در این جلسه یادآوری کردید، آقای روحانی در برنامه‌های خود گردآوری کرده‌اند. در هشت‌سال برای تدوین حقوق شهروندی از بزرگان زیادی کمک گرفته‌اند. اولین شعار اعتقادی روحانی این است که اتحاد و انسجام را بین همه اقوام و افراد متجلی کند چراکه وحدت و انسجام ملی فقط از طریق حقوق ملت ایجاد می‌شود. وی افزود: آقای دکتر روحانی توانسته‌اند این حقوق را در شش‌فصل تدوین کنند که فقط یک فصل از آن موضوع بحث امروز است. در تدوین این حقوق باید به حقوق اساسی توجه شود. اجرای فصول حقوق ملت در قانون اساسی مورد توجه قرار بگیرد و به تدوین منشور حقوق شهروندی بر این اساس پرداخته شود.
نماینده قالیباف: NGOها را هم‌عرض دولت می‌دانیم
نوروزی، نماینده دکتر قالیباف هم در ادامه نشست گفت: ظرفیت‌های لازم در جمهوری اسلامی برای عملی‌کردن همه مطالبات جامعه مدنی وجود دارد. وقتی که ما از واژه مردمسالاری استفاده می‌کنیم، منظور این نیست که از افراد تنها برای رای‌دادن استفاده کنیم بلکه مردمسالاری یعنی مشارکت در اداره کشور و نظارت در برنامه‌ریزی و عملکرد و مشاوره به دولت. حتی بخشی از اجرا نیز بر عهده NGOهاست. ما NGOها را هم‌عرض دولت می‌دانیم چنانچه در شهر تهران، شورایاری‌ها را درست کردیم و از این طریق سعی کردیم بخشی از مسوولیت را بر عهده شهروندان بگذاریم.
نماینده عارف: در زمان اصلاحات، نیروی انتظامی در اختیار دولت نبود
مهرعلیزاده نماینده عارف هم ضمن عذرخواهی از طرف عارف جهت عدم حضور در این جلسه، ادامه داد: عارف، معاون اول آقای خاتمی در دولت اصلاحات بود که توانست مفاهیمی همچون آزادی بیان، جامعه مدنی و توسعه سیاسی و فرهنگی را رواج دهد و اصل شوراها را که در قانون اساسی وجود داشت، به کار اندازد. اما سختگیری‌هایی بر همین مقوله‌ها اعمال شد و به مردم‌نهادی‌شدن جامعه در عنفوان کودکی حمله شد. دکتر عارف در صورت آوردن رای، در جهت ادامه راه اصلاحات و استمرار رای مردم و استقرار حکومت عقل و شهروندی حرکت می‌کند.وی با اشاره به سخنرانی خاتمی در مورد هر ۹ روز توطئه بر علیه ایشان به انتقاد یکی از نامزدها در مورد وقایع سمیرم و کشته‌شدن یک نفر در آن پرداخت و افزود: نیروی انتظامی در آن زمان در اختیار دولت نبود. آیا در چنین شرایطی اختیار عمل در دست رییس‌جمهور است؟
خدا شاهد است که علت حضور ولایتی، مطالبات مردم است
رضاپور، نماینده ولایتی هم در این نشست گفت: صدای جامعه مدنی باید به همه خادمان ملت برسد. دولت ولایتی دولتی است که براساس سابقه ۳۰ساله و به‌صورت نظرخواهی در مسایل و ابعاد مختلف اداره می‌شود. وی افزود: هر جمله و صحبتی که من پشت این تریبون می‌گویم باید پاسخگوی آن در سرای قیامت باشم. اگر مطلبی دغدغه ما نیست نباید آن را ابراز کنیم اما خدا شاهد است که علت حضور ولایتی، مطالباتی بود که مردم از ایشان داشتند. سال‌هاست ما تنها شعار می‌شنویم.
