باتوجه به گزارش‌های واصله مبنی بر بازداشت تعدادی از وکلای دادگستری در حوادث اعتراضی اخیر و پیش از آن، طی ۴۵ روز گذشته کمیته‌ای در اتحادیه تشکیل و مکاتبات و جلساتی با مسئولین انجام گردیده است. در این مدت نسبت به وضعیت وکلای بازداشتی و موضوع پرونده آنها و قرارهای تامین اصداری و کیفیت رسیدگی به این پرونده‌ها پیگیری‌هایی انجام شده و توسط رییس اتحادیه نشست با خانواده‌ها نیز برگزار شده است. موضوعاتی از قبیل تسریع تعیین تکلیف، توجه دادن مسئولان به ماهیت رفتار حرفه‌ای وکلا، رعایت آیین‌نامه زندانیان، تماس با خانواده‌ها، تبدیل قرار بازداشت، تسهیل روند دادرسی، رعایت حقوق اتهامی، توجه به مقتضای مسئولیت اجتماعی و حرفه‌ای وکلا در تضمین حکومت قانون و مطالبه آزادی‌های بنیادین شهروندان و کارویژه وکیل در دفاع از حقوق متهمان از جمله مواردی بوده است که این کمیته پیگیری نموده است.
همچنین رئیس اتحادیه کانونهای وکلای دادگستری در نامه‌ای خطاب به رئیس قوه قضاییه، دادستان کل کشور، دبیر ستاد حقوق بشر، دادستان تهران و سرپرست دادسرای امنیت مواردی را با ملاحظه جایگاه وکیل در دفاع از حقوق متهم و تضییقاتی که در مسیر دفاع برای وکلا پیش می‌آید یادآور نموده است.
– پاسخگویی به پیگیری و مکاتبات این اتحادیه رضایت بخش تحلیل نمی‌شود و نیازمند همکاری اثربخش‌تر مراجع قضایی در قبال پیگیری وضعیت وکلای بازداشتی هستیم.
– همچنین نکاتی را با مسئولین قضایی و نهادهای نظارتی پیرامون اصول حرفه‌ای رفتار وکلا در فرایند تحقق عدالت قضایی و دفاع از حقوق و آزادی‌ها مطرح نموده‌ایم که به اطلاع همکاران می‌رسد. از جمله:
∆ با توجه به اینکه وکلا در مسیر اقدامات حرفه‌ای خود و در تلاش برای تضمین حکومت قانون با مشکلاتی مواجه می‌شوند، این ایفای نقش مستلزم آن است که بتوانند بدون واهمه از تعقیب، آزادانه و مستقل در چارچوب اصول حرفه‌ای دفاع نمایند.
∆ تضمین حقوق بشر و شهروندی بدون کنشگری وکلای شرافتمند تحقق پذیر نبوده و با توجه به این که وکلا در مسیر صیانت از حقوق شهروندان و متهمان و موکلان تلاش‌هایی انجام می‌دهند، نباید به خاطر فعالیت حرفه‌ای خود تحت پیگرد قرار گیرند؛ بلکه فارغ از تهدید در دفاع از کسانی که به دنبال حقوق و آزادی‌های خود هستند ممارست شرافتمندانه نمایند.
∆ وکلا نباید تحت فشار قرار بگیرند تا دفاع از موکل خود را رها کنند. وکلا باید اطمینان یابند که وکیل دادگستری در روند تحقق حکومت قانون از حمایت عدلیه برخوردار است. لاجرم اگر به دلیل کار و حرفه خود تهدید شود قوای عمومی از وی حمایت و پشتیبانی می‌کند.
∆ فهرست نام وکلای بازداشتی از این حکایت دارد که شماری از وکلا، کنشگران مدنی و حقوق بشری هستند و بازنگری در پرونده آنها و تسهیل آزادی کسانی که دفاع از حقوق عمومی و شهروندی می‌نمایند، در جهت اصلاح و توسعه نظام حقوقی ارزیابی شده و نباید اقدامی مغایر با امنیت تحلیل شود.
∆ اگر اتهام وکلا به خاطر موکلین خود باشد، این نقض اصول عدالت محاکماتی و مقتضای شرافتی است که در دوران کارآموزی وکالت و در سوگند وکالت به ایشان اموخته می‌شود.
∆ تعقیب وکلا به دلیل موکلین، می‌تواند به عنوان تهدید و آزار و اذیت قلمداد شده و لذا از قوه قضاییه می‌خواهیم چنین وکلایی را در برابر تهدید پشتیبانی کند.
∆ مسئله اتهامات وکلا به دلیل موکلان خود به طور خاص زمانی مطرح می‌شود که آنها خواهان مداخله مدافعان حقوق بشر شوند؛ هرچند در اینجا هم باید تضمینات پیش‌گفته برای وکلا فراهم آید تا بتوانند وظایف خود را به صورت مستقل و کارآمد و بدون دخالت دولت انجام دهند.
∆ هر رفتار غیرحرفه‌ای یا اخلاقی باید در نهادی مستقل برای رسیدگی ارجاع شود. اما هیچ دادگاهی که بر مبنای قانون، وظیفه دفاع را برای وکیل شناسایی کرده نمی‌تواند از ورود و حضور وکیل برای دفاع از موکل خود ممانعت به عمل آورد؛ مگر اینکه وکیل مزبور طبق قوانین داخلی و در عمل براساس آن صلاحیت لازم را نداشته باشد.
∆ وکیل باید امنیت کیفری و مدنی نسبت به آنچه که بر مبنای قانون انجام می‌دهد و می‌گوید و می‌نویسد داشته باشد. ∆ وکیل نیز مانند سایر شهروندان حق آزادی بیان عقیده و تشکیل انجمن و حق تجمع و اعتراض را دارد و به طور خاص آنها حق دارند در مجامع عمومی درخصوص موضوعاتی در جهت عدالت حقوق و آزادی و حمایت از حقوق بشر اقدام کنند و بتوانند رها از ترس، مطابق قانون و معیارهای اخلاقی و حرفه‌ای رفتار کنند.
∆ وکلا حق دارند تا از کرامت و سلامت حرفه‌ای خود برای دفاع مقدس از حکومت قانون اهتمام کنند. از حق تجمع مسالمت آمیز برای اصلاح و ابراز ضدیت با فساد و انحراف بهره‌مند شوند.
∆ تنها در صورت نقض تعهد حرفه‌ای توسط وکلا این امکان برای تعقیب از نواحی قانونی وجود دارد. مجازات وکلایی که در چارچوب قانون عمل می‌کنند در یک جامعه دموکراتیک موجه نیست. وکلا به عنوان یک واسط میان عموم مردم و دادگاه‌ها یک موقعیت ویژه در برقراری عدالت دارند. چنین موقعیتی محدودیت ناروا در رفتار وکلا را برنمی‌تابد.
∆ نقش وکلا به عنوان پاسدارانی که در فرایند دادگاه‌ها نقشی موثر در برپایی عدالت قضایی دارند حائز اهمیت است. در این خصوص اعمال تهدید یا بی‌توجهی به رسالت حرفه‌ای وکلا و سوگندی که یاد کرده‌اند یا نگاه انتظامی و تعقیبی مخل ایفای رسالت حرفه‌ای است.
∆ کانون وکلا به دلیل ارتباط دائم و مستقیم با دادگاه‌های کشور و موقعیتی که نسبت به دادگاه‌ها دارد، مکرر مواجهه با وکلا را بررسی نموده و ضرورت احترام به وکلا در مسیر تحقق به دادرسی منصفانه را یادآور می‌شود. متقابلا همواره از وکلا خواسته شده تا مجموعه قواعد رفتار حرفه‌ای خود را متناسب با قوانین و نظامات مراعات کنند. این نکته را هم یادآوری نموده‌ایم که وکلا ستون اساسی در تحقق حاکمیت قانون و تضمین کارآمد حقوق بشر هستند و باید لوازم مقتضی این عملکرد اثربخش تامین شود. چه برای اینکه بتوانند وظایف خود را به شکلی کارآمد انجام دهند باید مستقل و آزاد از هرگونه فشار سیاسی، تهدید و آزار به فعالیت حرفه‌ای بپردازند و اطمینان داشته باشند که تضمینات قانونی در حمایت از آنها جهت ایفای تعهدات حرفه‌ای خود معمول می‌گردد.
