به گزارش روابط عمومی اسکودا، متاسفانه در آخرین نمونه از این تهدید فیزیکی، وکیل علی سلیمانی از وکلای عضو کانون وکلای دادگستری فارس و کهگیلویه و بویراحمد به ضرب گلوله و با سلاحی آغشته به کین به قتل رسید و بار دیگر جامعه وکالت ایران را اندوهگین ساخت، وکیلی که در مسیر دفاع از حقوق موکل خود و بسط عدالت به عنوان یک مدافع راستین حق و حقیقت تلاش کرد.
آخرین آمارها از تهدیدها و سوء قصد علیه وکلای دادگستری
بر اساس آخرین اطلاعات و آماری که از سوی کمیته وکلای در معرض خطر اسکودا ارائه شده است، طی ۱۰ سال گذشته، حدود ۲۰ مورد قتل و بیش از ۶۰ مورد سوء قصد شدید علیه وکلای دادگستری گزارش شده است. همچنین بر اساس نتایج یک تحقیقات دانشگاهی و بر پایه یک نظرسنجی صورت گرفته از میان بیش از ۱۴۱۳ وکیل دادگستری (۹۵۷ وکیل عضو کانون وکلا و ۴۵۶ وکیل عضو مرکز وکلای قوه قضائیه)، ۸.۴ درصد از وکلای دادگستری به سبب انجام وظایف وکالتی، طی یک سال گذشته مورد خشونت فیزیکی قرار گرفته‌اند. این میزان در هلند ۴ درصد، نروژ ۴ درصد و در آمریکا ۶.۴ درصد است.
۵۵ درصد وکلا نیز در این نظرسنجی اعلام کرده‌اند که در طی یک سال گذشته به میزان یک تا سه مرتبه مورد تهدید واقع شده‌اند. این میزان در کشور نروژ ۱۸ درصد، هلند ۱۸ درصد و در آمریکا ۱۸.۵ درصد گزارش شده است.
راهکارهای کاستن از چالش «وکلای در معرض خطر»
در این میان شاید اولین گام برای کاستن از چالش «وکلای در معرض خطر»، تقویت قوانین حمایتی است. به عنوان مثال، باید قوانینی وضع شود که از وکلای دادگستری به خصوص وکلای فعال در زمینه حقوق بشر در برابر تهدیدات و فشارها محافظت کند. ایجاد ضمانت‌های قضایی برای دفاع از وکلا و الزام به رعایت حقوق وکیل در تمامی مراحل دادرسی، می‌تواند به کاهش تهدیدات و فشارها علیه وکلا کمک کند.
همچنین تقویت آموزش و آگاهی حقوقی وکلای جوان از خطرات و چالش‌ها و نیز نحوه مواجهه با تهدیدات، می‌تواند از بروز برخی مشکلات جلوگیری کند. علاوه بر این، ایجاد دوره‌های آموزشی برای وکلا در زمینه حقوق بشر و دادرسی منصفانه، می‌تواند توانمندی‌های آن‌ها را در مقابله با چالش‌ها افزایش دهد و از بروز تهدیدات جلوگیری کند.
حمایت رسانه‌ای از وکلای در معرض خطر نیز می‌تواند از میزان تهدیدات علیه آن‌ها بکاهد و به شفافیت و عدالت در روند دادرسی کمک کند.
در بسیاری از موارد، خانواده‌های وکلا نیز در معرض تهدیدات و فشارها قرار می‌گیرند. ایجاد سازوکارهای حمایتی برای خانواده‌های وکلا، از جمله فراهم کردن حمایت مالی، اجتماعی و امنیتی، می‌تواند تأثیر مثبتی در کاهش فشارها و تهدیدات داشته باشد.
همچنین ایجاد مسیرهای سریع و مؤثر برای شکایت و پیگیری هرگونه تعرض به وکلا می‌تواند از میزان تهدیدات بکاهد. این مکانیسم‌ها باید به گونه‌ای طراحی شوند که وکلا در صورت بروز تهدیدات، بتوانند به‌سرعت شکایت کنند و از طریق فرآیندهای قضایی و حقوقی، امنیت خود را تأمین کنند.
اقدامات اسکودا درباره موضوع «وکلای در معرض خطر»
از سوی دیگر موضوع آموزش و توانمندسازی وکلای در معرض خطر از جمله ضروریاتی است که امروز کمیته وکلای در معرض خطر در کارگروه حقوق بشر اتحادیه سراسری کانونهای وکلای دادگستری ایران(اسکودا) آن را دنبال می‌کند و در عین حال در نشست‌های خود با دعوت از وکلای در معرض خطر، ضمن بازخوانی تجربه این دسته از وکلا، به بررسی راهکارهای موجود برای کاهش مخاطرات علیه وکلای دادگستری می‌پردازد.
تأمین حفاظت فیزیکی وکلای دادگستری نیز می‌تواند به عنوان یک راهکار فوری و ضروری برای وکلای در معرض خطر مطرح شود. این حفاظت می‌تواند شامل خدمات پلیس باشد که در مواقع تهدیدات، از وکیل دفاع کند.
در همین زمینه اتحادیه سراسری کانونهای وکلای دادگستری ایران هفته گذشته در قالب تفاهم‌نامه همکاری مشترک با معاونت حقوقی فراجا موضوع «حمایت تأمینی از وکلای در معرض خطر» را مطرح کرده و آن را دنبال می‌کند. در این تفاهم‌نامه موضوع «ارائه خدمات حمایتی، پیشگیرانه و تأمینی به وکلای در معرض خطر» و نیز «تسهیل ارائه مجوز استفاده از افشانه، شوکر و سایر ادوات دفاعی مورد نیاز وکلا با معرفی اسکودا و فراهم‌سازی زمینه‌های آموزش استفاده از این ادوات» مورد توجه قرار گرفته است.
آمادگی اسکودا برای ارسال گزارش‌های بهنگام درباره وکلای در خطر و در معرض خطر به کلانتری‌ها
دکتر کوشا همچنین در دیدار اخیر خود با معاون حقوقی فراجا با ارائه گزارشی از پرونده‌های وکلای در معرض خطر یا مخاطره‌دیده اظهار داشت: «قتل چهار وکیل طی دو سال گذشته و گزارش‌هایی مبنی بر تعدی به وکلا، همگی دلالت بر لزوم برخورد‌های بازدارنده و پیشگیرانه نسبت به شرایط وکلای در معرض خطر دارد، لذا از فراجا تقاضا داریم در پیگیری پرونده وکلای در معرض خطر و سه ساحت قبل، حین و بعد از خطر، ملاحظات حمایتی، مراقبتی، تامینی و تسهیل‌گری جهت تسریع تحقیقات و شناسایی عوامل و به خصوص سیاست‌های پیشگیرانه را مدنظر قرار دهند و در این زمینه مساعدت لازم به عمل آید.»
رئیس اتحادیه سراسری کانونهای وکلای دادگستری همچنین در این دیدار تهدید علیه وکلا را مانع عدالت قضایی دانست و افزود: «در این راستا ضرورت دارد ارتباط کانونهای وکلا با کلانتری‌ها تقویت شود. در این زمینه کمیته وکلای در معرض خطر اسکودا آمادگی دارد گزارش‌های بهنگامی را به کلانتری‌ها ارائه دهد تا از ظرفیت‌های پیشگیرانه و تامینی بهتر و بهنگام‌تر بهره‌مند شویم. تجهیز دفاتر وکلا به امکانات پیشگیرانه، مراقبتی و حمایتی و ملاحظات کنترلی در خطرات قریب‌الوقوع و امکان ارائه مجوز‌های لازم وسایل دفاعی و ادوات مراقبتی و ارائه مهارت‌های دفاعی برای وکلا در پرونده‌های خاص همه می‌تواند محور همکاری و مددرسانی فراجا در سطح ملی برای وکلای دادگستری کشور باشد.»
وکلای در خطر و در معرض خطر، تهدیدها علیه خود را به اسکودا گزارش کنند
در عین حال رئیس اسکودا پیشتر نیز در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر اعلام کرد که «ما در اتحادیه کانونهای وکلا کمیته حمایت از وکلای در معرض خطر را تشکیل داده‌ایم و هر وکیلی که در معرض خطر قرار می‌گیرد با ما ارتباط برقرار می‌کند و ما از طریق مکاتبات با نهادهای ذیصلاح، حمایت‌های لازم را از او انجام می‌دهیم.»
از اینرو اتحادیه سراسری کانونهای وکلای دادگستری ایران از تمامی وکلای دادگستری در سراسر کشور می‌خواهد حسب تفاهم‌نامه همکاری مشترکی که میان این نهاد صنفی با معاونت حقوقی فراجا منعقد شده است، تهدیدها علیه خود را به کمیته وکلای در معرض خطر کارگروه حقوق بشر اسکودا گزارش دهند تا اقدامات لازم و پیشگیرانه در این زمینه انجام شود.
فرایند شکل‌گیری کمیته وکلای در معرض خطر اسکودا
کمیته وکلای در معرض خطر اسکودا پیشتر بر اساس مصوبه نشست هیات عمومی اسکودا در استان خوزستان، برنامه اقدام خود را منتشر کرد.
یکی از محورهای تخصصی چهل و هشتمین نشست اتحادیه سراسری کانونهای وکلای دادگستری ایران در استان خوزستان، متمرکز بر وضعیت پیگیری وکلای در معرض خطر بود. در این نشست، مقرر شد تشکیل کمیته پیگیری وکلای در معرض خطر به شورای اجرایی اتحادیه سراسری کانونهای وکلای دادگستری ایران واگذار شود تا ضمن تشکیل کمیته و دبیرخانه فعال در اسکودا، به صورتی سیستماتیک و منسجم، زمینه و ساختار عملکرد اثربخش و مداخله حمایت‌گرانه کانون‌ها فراهم شود، با این قید که فارغ از بروکراسی یا محافظه‌کاری و به صورتی مسئولانه و موثر بتوانند در سطح منطقه‌ای و ملی از وکلا حمایت بایسته و سزاوار کنند.
بر این اساس پیش‌نویس برنامه اقدام برای تشکیل کمیته پیگیری وکلای در معرض خطر از سوی اسکودا منتشر شد. در این پیش‌نویس که در ۱۶ بند چیستی و چرایی ضرورت تشکیل این کمیته تشریح شده است، معرفی «گزارشگر ویژه وکلای در معرض خطر در اسکودا» پیشنهاد شده که می‌تواند گامی برای فرهنگ‌سازی و تبیین مخاطرات وکلا و رفع چالش‌های مقدری باشد که روزانه به عنوان تهدید‌های بالقوه علیه وکیل جاری و تکرارپذیر است.
برای مشاهده مجله الکترونیکی همایش بایسته‌های حمایت از وکلای در معرض خطر اینجا کلیک کنید.
